در میان بیماری‌های مختلف، آرتروز به عنوان یک عارضه‌ی ناتوان‌کننده، زندگی بیش از 130 میلیون نفر در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار داده است. خوشبختانه، پیشرفت‌های علمی و فناوری در حوزه‌ی پزشکی، راه‌های جدیدی را برای درمان انواعی از بیماری‌ها به وجود آورده است. یکی از این روش‌های جدید، درمان آرتروز با سلولهای بنیادی است. درمان آرتروز با سلولهای بنیادی، امیدی تازه را در دل بیماران روشن کرده است. این روش درمانی نوآورانه، با بهره‌گیری از قدرت حیرت‌انگیز سلولهای بنیادی، نه تنها به تسکین درد می‌پردازد، بلکه پتانسیل بازسازی و ترمیم بافت‌های آسیب دیده را نیز دارد. تیم تحقیقاتی دکتر فرزاد پناهی متخصص و جراح ارتوپد زانو در اصفهان موفق شده است با استفاده از دانش استفاده از سلولهای بنیادی در درمان انواع بیماری‌های زانو به نتایج چشمگیری دست یابند.
درمان آرتروز زانو با تزریق عصاره پلاسنتا اکسترکت
یکی از روش‌های جدید در درمان غیر‌جراحی درد زانو و به‌ویژه آرتروز زانو تزریق عصاره جفت جنین یا پلاسنتا اکسترکت است. پلاسنتا ماده‌ای است که در جفت جنین وجود دارد و سرشار از فاکتور‌های رشد، آنزیم‌ها و مواد معدنی است که به سبب آن شرایط رشد برای جنین فراهم می‌شود. امروزه از عصاره Extract Placenta در درمان انواع بیماری‌های مفصلی، پوستی و جوانسازی پوست و تقویت مو استفاده می‌شود. یکی از بهترین روش درمان زانو درد در دنیا استفاده از تزریق پلاسنتا به زانو جهت ترمیم بافت مفصلی و غضروف زانو است. در ایران تزریق عصاره جفت جنین علاوه بر اینکه یک روش درمان بدون عارضه و بدون درد برای بیمار است به‌عنوان یک روش پیشگیرانه از عمل جراحی زانو تجویز می‌شود. در درمان آرتروز زانو با عصاره پلاسنتا ضمن کاهش التهاب مفصل، با استفاده از قدرت کلاژن‌سازی و خودساختگی عصاره جفت، در زمانی حدود 2 الی 4 ماه پس از اولین تزریق، نتایج چشمگیری از رضایت بیماران حاصل شده است.
درمان آرتروز زانو با سلولهای بنیادی
سلول بنیادی مادر تمام سلول‌ها است و توانایی تبدیل به تمام سلولهای بدن را دارد. این سلول‌ها توانایی خود نوسازی (Self Renewing) و تمایز (Differentiating) به انواع سلول‌ها از جمله سلولهای خونی، قلبی، عصبی و غضروفی را دارند. هم چنین در بازسازی و ترمیم بافت‌های مختلف بدن بدنبال آسیب و جراحت موثر بوده و می‌توانند به درون بافت‌های آسیب دیده‌ای که بخش عمده سلولهای آنها از بین رفته است، پیوند زده‌شوند و جایگزین سلولهای آسیب دیده شده و به ترمیم و رفع نقص در آن بافت بپردازند.
در قلب ساختار بدن ما، سلول های بنیادی نقشی حیاتی ایفا می‌کنند. این سلولهای شگفت‌انگیز قابلیت تبدیل شدن به طیف گسترده‌ای از سلول‌ها را دارند، از جمله سلولهای سازنده استخوان، غضروف و ماهیچه. آرتروز، یکی از رایج‌ترین بیماری‌های مزمن مفصلی، زمانی رخ می‌دهد که لایه محافظ بین استخوان‌ها دچار فرسایش می‌شود. این لایه که شبیه به یک بالشتک ژله‌ای است، وظیفه حفاظت از استخوان‌ها و جلوگیری از اصطکاک آنها را بر عهده دارد. با گذر زمان و افزایش سن، این لایه محافظ تخریب شده و منجر به بروز آرتروز می‌گردد. اما امروزه، پیشرفت‌های علم پزشکی راهکاری نوین برای مقابله با این بیماری ارائه کرده است. با استخراج سلول های بنیادی و تزریق آنها به ناحیه آسیب‌دیده مفصل، می‌توان روند درمانی جدیدی را آغاز کرد. شاید برایتان جالب باشد که چندین مدل از سلولهای بنیادی وجود دارند. اولین نوع سلول بنیادی، سلولهای بالغی می‌باشند که در مغز استخوان، خون، چربی و مفاصل وجود دارند، به این نوع از سلو‌های بنیادی مزانشیمی گفته می‌شود. نوع دیگر سلولهای بنیادی جنینی می‌باشند و از جنین گرفته می‌شوند و کاربردهای خاص خود را دارند، ولی در درمان انواع استئو آرتریت و آرتروز کاربردی ندارند. نوع سوم نیمه بالغ هستند و از سلولهای پوست ساخته می‌شوند تا به بلوغ برسند.
سلول های بنیادی، سلولهای خاصی در بدن ما هستند که دو ویژگی مهم دارند:
- اول اینکه می‌توانند خودشان را تکثیر کنند.
- دوم اینکه قادرند به انواع مختلفی از سلولهای بدن تبدیل شوند.
یعنی آنها هم می‌توانند تعدادشان را زیاد کنند و هم می‌توانند به سلولهای تخصصی مثل سلولهای قلب، استخوان، یا پوست تغییر شکل دهند. این سلول‌ها در قسمت‌های مختلف بدن ما وجود دارند. برخی در مغز استخوان زندگی می‌کنند، برخی در بافت چربی هستند و حتی در خون بند ناف نوزادان هم یافت می‌شوند. وظیفه اصلی آنها این است که بدن را سالم نگه دارند و هر جا آسیبی وجود داشته باشد، به آنجا بروند و کمک کنند. یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در حال حاضر مشکلات مفصلی مانند، سائیدگی مفاصل یا همان آرتروز می‌باشد. بیماری آتروز قسمت‌های مختلف بدن از جمله گردن، کمر، دست و شانه را درگیر خواهد کرد، ولی در اکثریت مواقع و به‌طور شایع زانو را درگیر می‌کند. آرتروز زانو به واسطه از بین رفتن و آسیب غضروف‌های مفاصل زانو ایجاد می‌شود، که امر بسیار دردناکی هم خواهد بود.
دانشمندان با کشف این سلول‌ها، راه‌های جدیدی برای درمان پیدا کرده‌اند. آنها می‌توانند این سلول‌ها را از بدن بگیرند، در آزمایشگاه تعدادشان را زیاد کنند و بعد به جاهایی از بدن که نیاز به ترمیم دارند، تزریق کنند. این کار به بدن کمک می‌کند تا بهتر خودش را درمان کند. مثلاً در بیماری‌هایی مثل آرتروز زانو که مفاصل آسیب می‌بینند، سلول های بنیادی می‌توانند به ساخت دوباره بافت‌های آسیب دیده کمک کنند.
در زمان‌های گذشته بیشتر از روش‌های تهاجمی برای روند درمان آرتروز استفاده می‌شده است، ولی امروزه با پیشرفت علم دیگر خیلی کمتر از روش‌های درمانی تهاجمی و سخت استفاده می‌شود، هم پزشکان و هم بیماران تمایلی زیادی به روش‌های غیر تهاجمی دارند. در روند درمان آرتروز زانو هم روش‌های جدید به کار گرفته می‌شود، که از مهم‌ترین آنها می‌توان به درمان آرتروز زانو با سلولهای بنیادی اشاره کرد. این روش یکی از بهترین و موثرترین روش‌های درمان آرتروز می‌باشد که با کمترین عوارض، بیشترین تاثیر را با بهبود کاهش درد، ترمیم مفاصل آسیب‌دیده در روند درمان فرد خواهد داشت. در این درمان، پزشکان این سلول های بنیادی را از بدن خود شما (معمولاً از مغز استخوان یا چربی) می‌گیرند و آنها را به مفصل آسیب دیده تزریق می‌کنند.
وقتی این سلول های بنیادی وارد مفصل می‌شوند، چند کار مهم انجام می‌دهند:
- کمک می‌کنند غضروف جدید ساخته شود.
- التهاب را کم می‌کنند، یعنی درد و تورم را کاهش می‌دهند.
- به تولید مایع مفصلی کمک می‌کنند؛ این مایع مثل روغن عمل می‌کند و حرکت مفاصل را راحت‌تر می‌کند.
درمان آرتروز با سلول های بنیادی چه مزایایی دارد؟
یکی از مهم‌ترین مزایای این روش، در بازسازی و ترمیم بافت‌های آسیب دیده است. سلول های بنیادی می‌توانند به غضروف جدید تبدیل شوند و جایگزین بافت‌های فرسوده شوند. این فرآیند باعث بهبود عملکرد مفصل و کاهش درد می‌شود.
به طور کلی مزایا و کاربردهای درمان آرتروز با سلول های بنیادی شامل موارد زیر می‌شود:
| بازسازی بافت | سلول های بنیادی غضروف جدید می‌سازند و بافت‌های آسیب دیده را ترمیم می‌کنند. |
| کاهش درد | با ترمیم بافت و کاهش التهاب، درد کم می‌شود و نیاز به مسکن کاهش می‌یابد. |
| بهبود حرکت | مفصل بهتر کار می‌کند، راه رفتن و حرکت راحت‌تر می‌شود. |
| کاهش التهاب | سلول های بنیادی مواد ضد التهاب تولید می‌کنند، تورم و قرمزی مفصل کم می‌شود. |
| جلوگیری از پیشرفت بیماری | آسیب بیشتر به مفصل کندتر می‌شود، ممکن است بیماری برای همیشه درمان شود. |
| کاهش احتمال نیاز به جراحی | ممکن است احتمال نیاز به جراحی تعویض مفصل زانو را کم کند، روشی کم‌تهاجم‌تر است. |
| خطر و عوارض کمتر | خطر رد پیوند کم است، عوارض جانبی کمتری دارد. |
| بهبود کیفیت زندگی | انجام کارهای روزانه راحت‌تر می‌شود، وابستگی به دارو کم می‌شود. |
سلولهای بنیادی چگونه باعث درمان آرتروز زانو می‌شوند؟
در این بخش از مقاله قرار است به چند مورد مختلف از جمله، بررسی سلول درمانی برای زانو و نحوه درمان آرتروز با روش سلولهای بنیادی و موارد تکمیلی آن بپردازیم. این روش یکی از بهترین و مؤثرترین روش‌های درمان آرتروز بدون جراحی می‌باشد که با کمترین عوارض، بیشترین تاثیر را با بهبود کاهش درد، ترمیم مفاصل آسیب‌دیده در روند درمان فرد خواهد داشت.
در ابتدای درمان، پزشک و متخصص ارتوپد بعد از معاینه کامل و بررسی سابقه بیماری شما و انجام تصویر‌برداری و موارد مربوطه و در نهایت بعد از رسیدن به تشخیص، نوع و شدت آرتروز شما روند درمان را آغاز می‌کند. در این بخش پزشک متخصص سلولهای بنیادی مورد نیاز را از مغز استخوان یا بافت چربی بدن خود بیمار گرفته و این سلول‌ها با روش‌های خاص خود پردازش شده و آماده استفاده برای درمان فرد خواهند شد. درمان ساییدگی زانو با سلولهای بنیادی به دو روش تزریق و جراحی انجام می‌گیرد. نحوه درمان آرتروز زانو با سلولهای بنیادی شرایط پیچیده‌ای ندارد. روش تزریق موضعی برای افراد با درد و آسیب نسبتآ کمتر و روش جراحی برای افراد با آسیب‌های بیشتر انجام می‌گیرد. حال بعد از بی‌حس‌کردن قسمت مورد‌نظر از بدن مانند زانو، سلولهای بدست آمده توسط پزشک متخصص تزریق خواهند شد و انجام این تزریق حدود 30 دقیقه زمان خواهد برد. انجام این نوع درمان دوره نقاهت خاصی ندارد و بعد از مدت کوتاهی می‌توانید شاهد کاهش درد بسیاری باشید ولی ترمیم کل بافت آسیب دیده به طور متوسط بین 3 الی 6 ماه زمان خواهد برد. در هر دو روش تزریق موضعی و جراحی، تاثیر درمانی بالایی دریافت خواهدشد.
پیشنهاد دکتر فرزاد پناهی: دوره نقاهت بعد از جراحی زانو
عوارض تزریق سلولهای بنیادی در زانو
درمان آرتروز با سلول های بنیادی، مانند هر روش درمانی دیگری، ممکن است عوارضی داشته باشد. اگرچه این روش نسبتاً کم خطر در نظر گرفته می‌شود، اما باید از خطرات احتمالی آن آگاه باشید. یکی از نگرانی‌های اصلی، خطر عفونت است. هر زمان که تزریقی انجام می‌شود، احتمال ورود باکتری‌ها به بدن وجود دارد که ممکن است باعث عفونت در محل تزریق یا حتی در موارد نادر، عفونت گسترده‌تر شود. درد و تورم موضعی نیز از عوارض شایع هستند. بعد از تزریق سلول های بنیادی در زانو، ممکن است در ناحیه درمان‌شده احساس ناراحتی، درد یا تورم کنید. خوشبختانه این علائم معمولاً موقتی هستند و در طول چند روز بهبود می‌یابند. در برخی موارد هم، ممکن است بدن به سلولهای تزریق شده واکنش التهابی نشان دهد. یک نگرانی دیگر، رشد کنترل نشده سلول‌هاست. در موارد بسیار نادر، سلول های بنیادی ممکن است به طور غیرطبیعی تکثیر شوند و باعث ایجاد تومور شوند. همچنین، ممکن است درمان برای همه افراد مؤثر نباشد. برخی بیماران ممکن است اصلاً پاسخی به درمان ندهند.
پیشنهاد دکتر فرزاد پناهی: تسکین و درمان درد بعد از جراحی زانو
از آنجا که ممکن است در شرایطی خاص که پزشک تشخیص می‌دهد، باید سلول‌ها از فرد دیگری که نسبت نزدیکی با بیمار دارد گرفته شود و سپس روند درمان انجام شود، در این حالت باید تمامی جوانب در نظر گرفته شود. در رابطه با خطرات احتمالی درمان آرتروز زانو با سلولهای بنیادی می‌توان به بروز عفونت و یا ایجاد واکنش بدن به سلولهای جدید اشاره کرد. در واقع ممکن است در موارد اندک و خاص، بدن، سلولهای جدید را تهدید در نظر بگیرد و به سلول‌ها حمله کند، که این امر باعث ایجاد واکنش بدن خواهد شد.
چه کسانی می‌توانند درمان آرتروز با سلولهای بنیادی را انجام دهند؟
اگر شما هم از دسته افرادی هستید که از درد شدید آرتروز زانو و یا قسمت‌های دیگر بدن خود رنج می‌برید و از درمان‌های دارویی، جواب خاص و مطلوبی نگرفته‌اید و همچنین نمی‌خواهید به عمل‌های سنگین از جمله تعویض مفصل زانو تن دهید، روش درمان با سلولهای بنیادی یکی از بهترین گزینه‌های انتخابی شما می‌تواند باشد که باید با پزشک خود در میان بگذارید تا با تشخیص و مشورت ایشان بتوانید هر‌چه سریعتر روند درمان را آغاز کنید.
جمع بندی
آرتروز بیماری شایعی است که باعث درد و سفتی در مفاصل می‌شود. تصور کنید مفاصل بدن مثل یک لولای در است که با غضروف پوشیده شده است. این غضروف باعث می‌شود حرکت مفاصل نرم و بدون درد باشد. در آرتروز، این غضروف آسیب می‌بیند و کم‌کم از بین می‌رود. وقتی این اتفاق می‌افتد، حرکت دادن مفاصل دردناک می‌شود و انجام کارهای روزمره سخت می‌شود.
حالا، درمان آرتروز با سلول های بنیادی مثل یک راه جدید برای کمک به این مفاصل آسیب دیده است. سلول های بنیادی می‌توانند به هر نوع سلولی در بدن تبدیل شوند و با ترمیم سلول های آسیب دیده، به درمان بیماری ارتروز کمک کنند.
سوالات متداول
سلول های بنیادی چه هستند و چگونه عمل می‌کنند؟
سلول های بنیادی اجزای اصلی سازنده بدن ما هستند. قابلیت منحصر به فرد آنها در تبدیل شدن به انواع مختلف سلول‌ها، از جمله سلولهای استخوانی، غضروفی و عضلانی، آنها را به ابزاری قدرتمند در درمان‌های نوین تبدیل کرده است.
درمان آرتروز با سلول های بنیادی چه فوایدی دارد؟
این روش درمانی کم‌تهاجم‌تر از جراحی است. نیازی به بیهوشی ندارد و دوره نقاهت کوتاه‌تری را تجربه می‌کنید. در نتیجه، بازگشت به روال عادی زندگی سریعتر انجام می‌شود.
چه کسانی کاندیدای مناسبی برای درمان آرتروز با سلول های بنیادی هستند؟
این روش گزینه‌ای عالی برای افرادی است که از عمل جراحی هراس دارند. همچنین برای کسانی که به دنبال روش‌های درمانی غیرتهاجمی هستند، می‌تواند انتخاب مناسبی باشد.
آیا درمان با سلول های بنیادی عوارض جانبی دارد؟
اگرچه این روش نسبتاً کم خطر است، اما ممکن است عوارضی مانند عفونت در محل تزریق، خونریزی موضعی، تب و خستگی رخ دهد. البته این عوارض معمولاً خفیف و موقتی هستند.
